W4

2.2 Landschappelijke waarden en cultuurhistorische bebouwing Leiderdorp

Leiderdorp ligt in de Rijn- en Gouwestreek met het kenmerkende open weidelandschap, afgewisseld door rivieren, vaarten en dijken. Het polderlandschap rond Leiderdorp is in de loop van de eeuwen drastisch veranderd. De Bospolder, de Munniken- Zijlaan- en Meijepolder (MZM-polder, kortweg Munnikenpolder) en de Kalkpolder zijn sinds de twintigste eeuw in grote mate verstedelijkt. De polder Achthoven, de Huis ter Doespolder en de Boterhuispolder zijn vrij gebleven van grootschalige bebouwing en vanwege het grotendeels intact gebleven oorspronkelijke karakter inmiddels beschermd als onderdeel van het Belvédèregebied “Oude Ade - Rijnstreek”.

Waardevolle landschappelijk structurerende elementen in Leiderdorp zijn de Oude Rijn met het jaagpad (1664), De Hoofdstraat en Achthovenerweg voor de aanleg van buitenplaatsen in de 17e en 18e eeuw, De Does (vroeg in de historie gegraven afwateringskanaal tussen de Braasem en de Oude Rijn), De Ommedijk (oude Hoogmadeseweg) en Munnickendijk. De Lage Rijndijk en De Ruige Kade (polder Achthoven).

In Leiderdorp is een redelijk groot aantal rijksmonumenten aanwezig, met name in de oorspronkelijke dijklinten (het dorpslint en het in het buitengebied gelegen boerderijenlint). Bijzondere typen rijksmonumenten in Leiderdorp zijn: de historische boerderijen, de buitenplaatsen, kerken (zoals de dorpskerk) en de molens.

In het plangebied liggen in de Munnikenpolder de Meerburgermolen en de Munnikkenmolen. In de directe omgeving liggen de Doeshofmolen en de Achthovenmolen. De molenbiotopen van deze molens staan op de Verbeelding van het onderhavige bestemmingsplan. Leiderdorp kent geen gemeentelijke monumenten of beschermde dorpsgezichten. Boerderij Sterkenburg aan de Oude Hoogmadeseweg is een cultuurhistorisch waardevol element in het plangebied. Dit geldt ook voor de aula van de begraafplaats, het pad dat om de begraafplaats loopt en het schoolgebouw aan de Kom van Aaiweg.

Vermeldenswaard is dat er in de middeleeuwen in het plangebied het klooster Engelendaal stond. Voorts was er een kerkepad van de Munnikenweg naar de Dorpskerk. Een restant hiervan is nog aanwezig in de vorm van het 'Zwarte Pad' tussen het Essenlaantje en het parkeerterrein bij de Koningin Julianaschool. Een ander cultuurhistorisch element is de historische voormalige boerderij Samson ('Samsonveld').

In de volgende afbeelding is de projectie van de historische lijnen op het hedendaagse landschap van Leiderdorp geprojecteerd. Deze afbeelding, afkomstig uit het Stedenbouwkundig Plan W4, laat de Oude Rijn als historische ontwikkelingslijn zien. De grenzen van de polders en weggetjes in het landschap (waaronder de Oude Hoogmadeseweg) waren leidend in de ontwikkeling van de bebouwing. Deze lijnen bieden nu ook uitgangspunten voor de verdere ontwikkeling van Leiderdorp.

Afbeelding 2: Historische lijnen